آینه کاری در هنر معماری ایران

ترجمه این پست به زبان های دیگر نیز روی سایت هست: English فارسی

آینه کاری در هنر معماری ایران

آینه کاری در هنر معماری ایران را باید واپسین ابتکار هنرمندان ایرانی در هنر های زیبا دانست

که ایرانیان در معماری داخلی و تزیین درون بنا به کار می‌گیرد.

اجرا کنندگان این شاخه از هنر که به دقت، ظرافت و حوصله بسیار در کار نیازمند است از زمان پیدایش تا کنون همواره هنرمندان ایرانی بوده و هستند.

آینه کاری با ایجاد اشکال و طرح های وزینی منظم و بیشتر هندسی از قطعات کوچک و بزرگ آینه

در سطوح داخلی بنا فضایی درخشان پر تلألؤ پدید می آورد که حاصل آن بازتاب پی‌درپی نور در قطعات بی‌شمار آینه و ایجاد فضایی پرنور دل انگیز و رویایی است.

پیدایش آینه کاری در هنر معماری ایران

مدارک تاریخی نشان می‌دهد که تزیین بنا با آینه برای نخستین بار در شهر قزوین پایتخت شاه طهماسب صفوی و در دیوان خانه‌ای که او به سال 965 ق. به پایان رساند آغاز می‌شود.

پس از انتقال پایتخت از قزوین به ِاصفهان به سال 1007 ق. آیینه کاری در کاخ اشرف (بهشهر) گسترش یافت.

در تزیین بسیار از کاخ های سلطنتی اصفهان که به نوشته شمردن شمار آن ها از 137 فزون‌تر بود از آینه استفاده شد. از میان آن ها کاخ معروف به (آیینه خانه) که به سبب کاربرد بسیار آینه در آن بدین نام شهرت داشت از همه زیباتر بود.

بازتاب تصویر زاینده رود و بیشه های ساحل شمالی آن در آینه های این بنا منظره ای دلپذیری به وجود می آورد.

تصویربازسازی شده کاخ آیینه خانه اصفهان

در کاخ چهل ستون نیز که بین مهروموم های 1052 ق.تا 1078. ق در دوره پادشاهی شاه عباس دوم بناشده از آینه با گستردگی استفاده کرده اند. در این کاخ آینه های قدی یا بدن نما مقطعات کوچک آینه و شیشه های رنگین برای آراستن سقف و ایوان و تالار به کاررفته و بدنه 18 ستون ایوان نیز با شیشه های رنگین و آینه تزیین شده بود.

(Gemlli careri) جهانگرد ایتالیایی که سفرنامه خود را به سا ل 1105. ق به روزگار شاه سلیمان صفوی نوشته در شرح بازدید خود از کاخ میرزا طاهر حاکم آذربایجان می نویسد. دریکی از حیاط های داخلی اتاق آیینه کاری زیبایی وجود دارد که نه تنها دیواره حتی روی بخاری آن نیز با قطعات درخشان آیینه تزئین می‌شود و در زیر تابش صحنه ای خیره کننده ایجاد می‌کند.

پیداست که این جهان گرد برای نخستین بار با چنین آرایه ای در معماری روبرو و از دیدن آن شگفت زده است.

آینه کاری در هنر معماری ایران پس از صفویان

برافتادن صفویان و ناپیداری سیاسی و اقتصادی سرچشمه می‌گیرد از آن برای مدتی آیینه کاری را دچار رکود می‌کند.

نخستین بنای آیینه کاری شده پس ازاین دوره دیوان خانه کریم خان زند در شیراز است که آن ها به سال 1209 ه.ق به فرمان آقامحمدخان قاجار ویران می‌شود و ستون ها یکپارچۀ حجاری شده و درهای خاتم و آیینه های بزرگ آن را برای توسعه و بازسازی ایوان دارالاماره ی تهران (ایوان تخت مرمر کنونی) به تهران حمل می‌کند.

آیینه کاری درسده 13 هجری قمری رو به ترقی و گسترش نهاد و تکاملی تدریجی اما محسوس داشت.

در طول این قرن آثار زیبایی چون تالارها و اتاق های شمس العماره (تالار آیینه)

کاخ گلستان (1299 ق) در تهران ایوان و آستانه حضرت عبدالعظیم در شهرری

و آیینه کاری دارالسیاده آستان قدس رضوی (1300 ق) در مشهد انجام گرفت که هر یک به تناسب شیوه کار این دوره به شمارمی آید.

در این دوره طولانی به جزء آینه کاری ایوان آستان حضرت معصومه 1303. ق در قم، آینه کاری درخور توجه دیگری را نمی شناسیم اما نخستین تجربه های پس از تکامل و پیشرفتی محسوس و چشم گیر حکایت دارد.

آینه کاری در هنر معماری ایران

ازاین پس آینه کاری از محدوده مذهبی و کاخ های سلطنتی خارج شد و به صورتی گسترده

در اماکن همگانی چون هتل ها و رستوران ها و فروشگاه و بانک ها و خانه ها به کار رفت

این گسترش در شیوه سنتی آینه کاری بی اثر نبود و با نوآوری های تازه همراه شد.

این متن چاپ شده در هفته نامه پیام ساختمان شماره 325 است

 

مهجام گلس سازنده انواع مدل های آیینه ای.

طرح از شما، ساخت از ما.

می توانید خانه خود را، به مانند یک کاخ تزیین نمایید.